Ciska: Hartseer en trane

HARTSEER EN TRANE……

Philip is baie lief vir Ciska. Sy is ‘n pragtige hond. As sy hom waar ookal sien aankom, hardloop sy nader om vir hom aandag te kom gee. Sy het dit regtig geniet om te hardloop. En hardloop kon sy baie goed doen.  Die twee honde was op die stadium net oor ‘n jaar oud.  Die honde was al lankal klaar deel van die gesin. Hulle word soos jou kinders as jy elke dag met hulle werk.

Honde is ook net soos kinders. Hulle hou daarvan om mekaar strepe te trek. Geniet dit om mekaar te terg. Boelie mekaar as hulle die kans kry.  Alles in ‘n goeie gesindheid.

Die honde is baie goed gedissiplineer.  Jy het nie nodig om met hulle te raas of hulle te slaan nie. Hulle luister en is ‘n groot plesier op die plaas. Hulle bly op die bakkie as jy ry en spring nie sommer self af nie.  Veral in die groot pad word hulle nooit toegelaat om af te spring nie.  Hulle wag eers op die bakkie totdat jy deur ‘n hek in die veld ingaan, voordat hulle afspring.

Oom Sarel en Philip ry een oggend weer met die honde om te gaan kyk na die skape op Bosplaat. Die gesig wat hulle daar begroet, is nie goed nie. Daar is twee ooie met stywe uiers wat loop en blêr.  Hulle ry die kamp deur en kry die lammers waar hulle gevang is. Nogal twee sterk lammers. Dit was nie ‘n draaijakkals se werk nie. Dit kon net die blourug wees wat soveel skade kon aanrig.  Oom Sarel kry die ooie baie jammer.  Hulle loop elke lam in die trop wat hulle kry, by en kyk of dit nie hulle s’n is nie.  Dit ruk jou aan jou hart om die verskeurde moeder liefde te sien.

“Ons sal vanaand weer ‘n draai moet gaan ry. Ek weet nie waarvandaan kom die jakkals nie,” dink oom Sarel. Die moeilikheid hou ook nooit op nie!   Jy kan ook nie die ooie in die veld elke aand in die kraal laat slaap nie. Dis heeltemal onprakties op die deel van die plaas.

Met hulle gedagtes vol van die skade op Bosplaat, ry hulle terug Palmietpan toe.  Hulle nader die hek van Palmietpan. Philip moet wag vir ‘n kar wat moet verbykom voordat hy kan indraai by die plaashek.  Ciska spring af, reg voor die aankomende voertuig in.  Die outjie is op pad Bloemfontein toe. Hy is baie haastig en ry dat dit bars. Toe sy voor hom inspring skop hy brieke vas en skuif honderd en tien treë met fluitende remme.  Hy slaan vir Ciska dat sy honderd en dertig treë ver skuif.  Hy lig sy voet van die briek en hou nog vyftig treë

verder stil.

Oom Sarel spring uit, toe hy die stamp hoor.  Hy hoor net die bande fluit en sien Ciska agter die kar aan skuiwe.  Philip is in ‘n toestand. Sy lieflingshond is getrap. Hy voel lus en doen iets aan die ou wat so gejaag het.  Hulle skuif dadelik die bakkie en honde uit die pad.  Die werksmense op die plaas het die ongeluk gehoor en kom aangehardloop om te kom help.  Daar lê Ciska morsdood. Die ander honde word afgelaai en huistoe gejaag.  Hulle draai om met die bakkie laai vir Ciska op en vat haar huistoe. Gelukkig het niemand anders seer gekry nie. Die kar staan en oom Sarel sleep hom in dorp toe.

Hierdie ongeluk was ons eerste groot hartseer met ons honde.  Nie een hond spring ooit in die ry af nie. Hulle weet hulle moenie. Wat het haar laat besluit om af te spring? Het sy miskien ‘n rooi meerkat by die hek gesien wat sy wou jaag?  Die antwoord sal ons nooit weet nie.

Ciska is dood en niks kan haar terugbring nie.  Dit het gevoel soos een van die familie lede wat weg is. Hulle begrawe haar op ‘n ereplek in die tuin.  Sy was die eerste een om die “helde akker” vir Palmietpan se honde te open.  Daardie aand word daar nie gery nie. Almal is te ontsteld.  Hulle moes eers weer tot verhaal kom.

As ‘n mens veg vir jou eie en jou diere se oorlewing, mobiliseer ‘n mense baie energie.  Dit vat moeite en deursettingsvermoë om na jou boerdery om te sien.  Om twee, drie keer of elke aand in die week te ry na ‘n dag se harde werk. Jy moet gaan om die ondiere van die vee weg te hou. Anders ly jy baie skade. 

Om gif te gebruik om plaagdiere te bestry, is heeltemal onaanvaarbaar. Te veel onskuldige diere en voëls bly ook in die slag op die manier.  Te veel onskuldige diere kry ook skade met slagysters as jy nie mooi weet hoe en waar om dit te stel nie.

As boer werk jy baie met lewe en dood. Jy sien baie diere gebore word en doodgaan. Jy besluit watter diere gaan slagpale toe. Jy weet hulle gaan daar doodgemaak word.  Dis al klaar ‘n moeilike konsep om te hanteer. Maar dis deel van die boer se lewe. 

Soms kom die dood net te na aan jou. Dan pik jy nie net ‘n traan weg nie. Dan huil jy hardop oor alles wat deel vorm van ons gebroke lewe op aarde. Ja, dan huil jy ook oor die jakkalse wat jy moet vang en vankant maak in jou poging om self te oorleef.  Dan is die jag nie ‘n sport of plesier nie. Dan wens jy daar was ander oplossings met minder intense emosies.  Want die dood gaan altyd gepaard met hartseer vir die mens.

Ciska en Zola: Die eerste Blourug!

DIE EERSTE BLOURUG

Jaco, ‘n vriend van die gesin, het ook ‘n jong windhond.  Sy naam Is Bruno. Jaco bly op die dorp en hy gaan gereeld saamjag. Die drie honde is besig om in ‘n gedugte span te ontwikkel.

Oom Sarel het die skape Bosplaat toe geskuif.  Die ooie is besig om te lam.  Na die derde aand kom die jakkalse agter daar is nuwe kos beskikbaar.  Watter jakkals sal nou agter ‘n haas of springhaas aan hardloop as hy ‘n vet dorper lammetjie kan vang?  Nie lank nie of die ark is oop. Die jakkalse vang omtrent elke nag ‘n lam.   Oom Sarel besluit dit kan nie so aangaan nie. Daar moet ‘n plan gemaak word met die jakkalse.

Vol moed besluit hulle om hulle eerste jagtog sonder oom Piet aan te pak.  Vanaand gaan hulle probeer om hulle eerste blourug jakkals te gaan vang.  Opgewonde doen hulle al hulle voorbereidings en daar gaan hulle.  Die honde is opgelaai.  Elkeen het ‘n halsband aan. ‘n Tou word aan die bakkie se reeling vasgemaak en deur die nekbande geryg.  Die punt word dan so aan die bakkie vasgemaak, dat hy vinnig losgemaak kan word as die honde moet afspring.

Toe hulle op Bosplaat by die Smutsvinger kamp se hek indraai, klim die jong manne agter op die bakkie en laat die honde afklim om eers hulle derms en blase leeg te maak.  ‘n Hond wat sy derm op die bakkie leegmaak, is nie baie populêr nie. As hy dit nog doen terwyl hy iets moet jaag, is dit klaar praat. Na ‘n kilometer se ry, laat hulle weer die honde opklim en maak hulle vas.

Die spanning is besig om op te laai. Sal hulle vanaand die pyp alleen kan rook?  Wat as die jakkals wegkom?  Hulle kan nie daaraan dink nie. Dit sal te erg wees as dit waar word!

Die lig swiep reelmatig links en regs voor die bakkie verby.  Philip se oog volg behendig die lig.  Hy weet wat hy moet doen! Hy het al baie vir oom Piet gelig as hulle gaan jag. Hy is gewoond om te lig. Hy sien baie springhase en bokke maar laat hulle rustig met rus. Vanaand is die aand vir groter dinge. Hulle gaan deur die hek na die kamp waar die skape loop.  Hulle kan nou enige tyd iets te wagte wees. Die bakkie dreun saggies in tweede rat. Die petrol bakkie raas gelukkig nie so baie soos ‘n diesel bakkie nie. ‘n Petrol bakkie is ook vinniger uit die blokke as daar gejaag moet word. Alles verloop nog reg.

Dan sien Philip vir ‘n oomblik ‘n skelm oog wat net flits en dan dadelik verdwyn.  Dit lyk dadelik verdag.  Hulle ry rustig met die paadjie nader. Die lig swiep heen en weer.  “Jy moenie te lank op ‘n vreemde oog bly lig nie”, het oom Piet hom geleer.  As dit ‘n jakkals is, maak jy hom net wild.  Hy moenie agterkom jy het hom gesien nie. Ry net rustig aan en bly rond en bont lig terwyl jy skuins nader ry.  Daar is die oog weer! Philip is nou seker dit moet ‘n jakkals wees.

Hy wys met die lig dat oom Sarel die bakkie se ligte moet doodmaak. Oom Sarel weet hier kom ‘n ding. Hulle beweeg skuins nader. Elke keer as Philip met die lig naby die oë kom, laat hy die lig hoog bo-oor die jakkals verby gaan. Jaco begin solank die honde losmaak.  Hy hou die tou se punt in sy hand vas.  As hulle begin jaag, moet hy die honde vinnig kan los.  Oom Sarel het die blou Nissan bakkie in tweede rat.  Sy twee liter petrol enjin “purr” saggies. Die oog gee ‘n bietjie pad, maar laat hulle tog skuins nader kom.

“Ry pa!” skree Philip en lig op die jakkals.  Hy sien dadelik dis ‘n  blourug. “Dis hy pa!” skreeu hy. “Pa moet ry!” Die bakkie se enjin brul en hy skiet soos ‘n reisiesperd vorentoe. Oom Sarel sit die “brights” aan en volg Philip se ligkol.  Dis nou vinnig kyk waar jy ry.  Kyk vir mierhope en gate. Probeer die jakkals in die bakkie se ligte kry en hom daar hou. Dan kan die honde nog beter sien. 

Die jonges is dadelik af toe hulle Philip se stem hoor.  Daar is geen keer aan hulle nie.  Elkeen doen sy bes om eerste by die jakkals te kom.  Hulle het hom klaar gesien en lê oop agter hom.  Hulle hardloop effens onder die bakkie uit.

“Aha!” skreeu oom Sarel vir die jakkals. “Jy sal vanaand agterkom dis nie die dorper lammetjies wat jy jaag nie.  Vanaand sal jy jou rieme styf loop jou swêrnoot!”  Die bakkie se enjin brul. Die spoedmeter ontplof: Tien, twintig... dertig.... veertig..... vyftig..  sestig .. sewentig. Oom Sarel sien die spoedmeter klim.  Die jakkals is nou duidelik in sig. Hy loop dat hy bars.  Die honde lê oop agter hom.  Ciska is voor. Hulle kom vinnig in op die jakkals. Ciska laat hom draai toe sy hom probeer vat. Sy vat hom mis en hardloop heeltemal by die jakkals verby. Zola was ‘n bietjie verder agter en vat kortpad agter die jakkals aan. Sy loop hom maklik in en vat na hom.  Hy is ook vir haar te vinnig. Hy verander weer rigting terwyl Bruno hom amper raakskep.

Hy maak nou vir die draad.  As hy daar kan kom, kan hy wegkom. Dan kan die manne nie meer die honde help en vir hulle lig nie omdat die draad hulle keer om verder saam te gaan.  Oom Sarel trap die vet nou plat.  Hy kom links langs die jakkals in en begin hom wegkeer van die draad af. Die honde lê op sy stert. Sy stert staan eintlik stokstyf soos hy hardloop.  Die drie honde lê kop aan kop soos reisiesperde.  Hulle ry nou ‘n bietjie.  Ciska is ‘n kortkop voor. 

Sy loop die jakkals in en vat hom op sy kruis. Hulle val. Dis net stof. Vir ‘n oomblik kan jy nie die honde sien nie. Toe sien jy net hulle bondel.  Die jakkals skree en byt een van die honde. Jy hoor’n  hond tjank. Dan byt die jakkals homself los. En daar gaan hy weer. Zola loop hom in en vat hom weer en Bruno is dadelik by. Hulle gooi hom om. Nou is dit weer Bruno se beurt om slae te kry.  Hy gee duidelik te kenne dat hy van die jakkals se tande kennis neem. Hy klim verwoed in en byt ‘n barshou.  Hy vat die jakkals aan die keel en hy en die sussies span hom soos ‘n kitaar snaar.  Een hond vat hom aan die boude en die ander aan die keel. Die ander hond knaag hom op die ribbetjies.

Die jakkals is nog lank nie klaar nie. Hy kom weer ‘n hond by en byt homself los.  Die jakkals gaan vanaand nog loop. Die honde is nog te sag vir hom.  Philip wil afspring en gaan help.  Oom Sarel sê: " Nee, solank as hulle hom spook moet jy hulle los." Hulle moet leer om self reg te kom.

Die bakkie hou so twintig tree van die honde af stil sodat hulle reg in sy lig is.  Solank hulle die jakkals kan sien, sal die honde plek kry om te byt. Toe die jakkals nog weer ‘n keer so skree, kom sy maat aangehardloop om te kom kyk wat aangaan. Philip maak die lig dood om die jakkals te laat nader kom. In die proses byt die jakkals wat hulle gevang het hom weer los en daar gaan hy. Hulle moet nou vinnig dink. Hulle lig weer vir die honde en die honde trap weer die jakkals vas.  Toe hulle weer die ander jakkals soek is hy skoonveld.  Hulle moes hom geskiet het, toe hy naby was.  Maar dan het die een wat die honde gevang het, weer moontlik in die donker weggekom.

Die honde speel nou nie met die jakkals nie. Hulle byt om hom klaar te maak.  Oom Sarel laat die jong manne weer rond lig maar die ander jakkals is weg. Hulle slaan die jakkals met die tang op die kop en laai hom op. Hulle begin dadelik na die ander een soek.  As hulle hom weer sien, is hy diep in die buurman se veld in. Hulle hou stil en bewonder eers hulle eerste jakkals.  Bruno is nie lus om die jakkals te los nie.  Hy bly hom byt.  Hy is so vies hy bly ruk en pluk aan die jakkals.  Die plek waar die jakkals hom op sy neus stukkend gebyt het, bloei nog stadig.

“Kêrels, die slag is gelewer. Ons het ons eerste jakkals eiehandig op ons eie gevang. Dit sonder oom Piet se hulp.  Ons honde is nie te vrot nie. Kom ons bel oom Piet op die selfoon en vertel hom gou wat gebeur het.”  Oom Piet is so bly om te hoor van die manne se sukses dat hy hulle dadelik oornooi om die jakkals vir hom te kom wys.

Trots gooi hulle die jakkals voor oom Piet in die bakkie se ligkol. “Baie geluk kêrels!” roep oom Piet uit. Dis ‘n knewel van ‘n jakkals. Hy sal gelukkig nie weer vir ons skade doen nie.  Kom ons gaan soek tee!

Tannie Rina maak die heerlikste tee en soet koekies.  Oom Piet wil alles weet. Waar hulle die jakkals gekry het en hoe die honde was.  Elke stukkie sukses word afgemeet en vasgestamp met ‘n stukkie soetkoekie in die kies en afgesluk met ‘n groot sluk warm tee.  Dit was nou regtig lekker!  Die harte klop lekker warm.  Ons het ons eerste jakkals opgeskryf.

As ‘n mens met jong honde werk, moet jy baie geduldig wees.  Jy moet hulle wys wat hulle moet doen en hulle leer om dit goed te doen. ‘n Goeie hond stel jou nie teleur nie.  Windhonde is baie gehoorsaam en is altyd gereed om hulle baas te plesier. Hulle is altyd gewillig om hulle beste te doen as dit by jag kom.

Ciska en Zola mag maar!

CISKA EN ZOLA MAG MAAR!

Oom Sarel  vertel vir oom Piet wat gebeur het.  Oom Piet vertel hom van ‘n hele paar keer wat dit met hom gebeur het.  Daar is net jakkalse wat vinniger as al die ander kan hardloop. As jy hulle nie met die bakkie gekeer kry nie, loop hule sommer maklik die honde uit. Hy vertel hom van die jakkals wat op Conovium pla. Philip hulle besluit twee aande later om daar te gaan kyk vir die jakkals.  Dis ‘n heerlike aand en die twee ry weer met die jong honde.  Hulle wonder wat sal die twee maak as hulle weer alleen die volgende jakkals kry?  Hulle ry met die ou Hoopstad grondpad op Conovium, oom Piet se plaas.  Hulle sien ‘n lekker oog naby die springbokke in oom Piet se wildskamp en besluit om ondersoek te gaan instel.  Oom Piet het juis gesê daar is fout by sy springbokke. Die klein bokkies raak weg.  Dalk loop hulle vanaand die sondebok by die springbokke raak.  Hulle gaan deur die kamp se hek en begin stadig in die rigting van die oog ry.

Hulle moet mooi ry vanaand. Die oog is in die lang gras aan die kant van die rantjie.  Daar steek hier en daar ‘n klip uit. Ry jy te vinnig oor ‘n klip en jy beskadig jou voertuig, kan jy dalk straks vanaand nog met die voete huistoe loop terwyl jy dink wat jy vir ma gaan sê oor wat jy met die bakkie aangevang het.

Hulle ry versigtig. Oom Sarel het die bakkie se ligte afgesit.  Philip lig vir hom met die skietlamp om te sien waar hy ry. Dan lig hy weer en kyk wat voor aangaan.  Die jakkals is nog daar in die lang gras. Hy is nie te ver van die kortveld af nie. As hulle hom daar kry, kan hulle sy sake werk.  Oom Sarel konsentreer so op die bestuur dat hy tred verloor met waar die jakkals presies is.

Die volgende oomblik skree Philip: “Ry Pa!” Oom Sarel sit die bakkie se ligte aan en trap die vet.  Die honde spring klaar af en hardloop in die lig af. Oom Sarel volg die lig en sien die jakkals hardloop.  Hy ry so dat hy ook vir die honde lig met die bakkie se ligte.  “Die jakkalsie speel vanaand ook nie,” dink hy. Hy loop ‘n barshou.  Ciska en Zola loop hom in en draai hom. Zola vat hom die eerste keer mis. Hy ontglip haar maar Ciska kry hom beet en gooi hom om. Hulle pak hom. Hy byt hulle los. Daar gaan hy. Hulle pak hom weer en gooi hom weer om. Dis ‘n woeste geveg daar voor. Daar word nie baie gevra of gegee nie. Drie stelle tande doen die praat werk.

Eers kry die jakkals vir Ciska beet. Sy tjank maar bly aanhou byt.  Dan is dit Zola se beurt. Dit lyk of die honde die oorhand kry, maar die jakkals veg verwoed terug. Hy byt hom weer los en daar gaan hy. Die twee honde is by die tyd al baie moeg. Hulle hardloop hom stadig in en gooi hom weer om. Hy byt hulle weer los en daar trek hy!

Die honde is klaar. Hulle kan nie meer nie. Zola loop hom in en gooi hom om. Sy self steier een kant toe. Die jakkals spring weer op en daar gaan hy met Zola agterna. Ciska het nou heeltemal uitgesak. Sy kom agter aan. Dis nog net Zola en die jakkals.

Sy loop weer die jakkals in en gooi hom om. Hy tel nog sy kop ‘n keer op en bly toe doodstil lê. Zola is so moeg sy byt nie verder nie. Sy staan net vir die jakkals en kyk. Philip spring af en gee die jakkals ‘n genadeskoot met die ,243 geweer en laai hom op.

Die twee honde is pootuit gespook. Philip laai die twee op en hulle ry weer terug na die plek waar hulle die jakkals gekry het.  Die jakkals het bloed aan sy bek gehad toe hulle hom begin jaag het. Hy het seker iets gevreet daar. Philip lig rond en sien iets wits lê. Dis ‘n klein springbokkie. Hy is nog warm. Die jakkals was nog besig om aan hom te vreet, voor hyself gevreet is.

Vanaand is die manne nie min trots op hulle honde nie. Vanaand was dit ‘n saak van moed en uithou vermoë. Die twee jonges het gewys: “Hulle kan as dit moet”.  Die jakkals het hulle die geveg van hulle lewe gegee. Zola het vanaand nuwe respek afgedwing by haar mense. Honde wat vanaand so kan baklei, kan beslis die ander aand nie bang gewees het vir jakkals wat weggekom het nie.  Die gedagte hieraan laat die manne beter voel.

Ciska en Zola

CISKA EN ZOLA

 

Alle goeie goed begin gewoonlik maar klein.  Dit is soms ‘n mengsel van kennis, begrip, wysheid en verstand, gemeng met ‘n fyn aanvoeling en ‘n goeie dosis geluk van Bo. So is die eerste lede van die bontspan bymekaar gekry.

Oom Piet kom een oggend in 1996 aangery op Palmietpan.  Hy is haastig op pad na Koekemoersfontein, sy een plaas veertig kilometer op die Dealesville pad. “Soek jy nie klein windhondjies nie?” wil hy weet.  Oom Sarel is dadelik opgewonde. Waar is hulle?  Hoe lyk hulle?  Hoe is die ouers? Sal hulle iets beteken?” Reën die vrae op oom Piet.

“Buks het klein hondjies. Hulle kom uit die nageslag van Misiel van oom Jannewet Linde en ‘n dogter van Vlam, oom Piet se hond.  Aan die geslagslyn geoordeel moet dit baie goeie hondjies wees. Die ouers is mooi honde. Buks is baie tevrede met hulle.  Hulle was nog baie jonk, toe het hulle al ‘n rooikat gevang.  Ek weet nie hoe sal die teling wees nie,” sê oom Piet. Ja, hulle is mooi en die ouers is goed.  “Kry dan vir my een,” vra oom Sarel.

Die volgende dag word Zola afgelaai. Sy is ‘n vriendelike en nuuskierige klein windhondjie.  Sy is pragtig!  Zola is ‘n hondjie met groot wit en brundel kolle. Is daar nie nog nie? Wil oom Sarel dadelik weet. Hy is baie ingenome met haar.  Sy is net wat hy gesoek het.  “Ja, daar is nog ‘n tefie.  Sy is ‘n geel hondjie met ‘n groot rinkhals en ‘n bles. Jy moet hulle sommer altwee vat en saam grootmaak.  Hulle is nie so lastig nie want hulle hou mekaar besig. Hulle jag dan ook beter saam,” gee oom Piet raad. Dis ‘n wonderlike idee! Die volgende dag is Ciska ook afgelaai. So begin die honde boerdery op Palmietpan weer na byna dertig jaar.

Die familie kan nie wag dat die twee moet groot word nie.  Hulle word gou geleer om saam met die bakkie te ry.  Die lekkerste ding vir hulle is om saam met die bakkie te hardloop in die veld.  Een middag toe die twee al vyf maande oud is, kom hulle by die krip in die Gwarrie kamp waar tant Vien gemelk het.  Daar kry hulle ‘n haas. Dis lekker kaal en hulle kan hom goed sien. Opgewonde begin die twee die haas jaag.  Zola is baie entoesiasties.  Sy skraap die haas en kom in op hom.  Maar o! weë die haas hardloop deur die draad.  Sy is nog so dom en weet nie dat die draad haar kan seer maak nie.  Sy verminder nie spoed nie en hardloop binne in die draad vas. Die draad gee haar ‘n geniepsige sny. Daar sit sy en tjank terwyl die haas ewe windmakerig weghardloop.

O! wêreld. Dis toe net bloed en trane.  Almal huil saam. Daar is niks wat hulle kon doen om die ongeluk te keer nie.  Hoe sê jy nou vir ‘n dom hondjie wat haar eerste haas jaag om te pasop vir die draad?  Sy sou in elkgeval nie wou luister nie. Hulle laai haar op die bakkie en vat haar huistoe waar die wonde behandel word.

Stadig maar seker leer die twee.  Een middag gaan hulle beeste toe. Toe die beeste nader aan die bakkie kom, kruip hulle onder die bakkie in.  Oom Sarel dink in sy dommigheid: “As hy vinnig wegry, sal hulle hom volg”. Hy trek weg en die volgende oomblik sit die twee jong hondjies oop en bloot tussen die beeste.  Hulle laat nie op hulle wag nie.  Hulle laat spaander dadelik, maar in die verkeerde rigting.  Toe oom Sarel besef wat hy aangevang het, hou hy dadelik stil en begin hulle roep.  Hulle is skoonveld. Dan sien hy hulle anderkant die beestrop.  Hulle is so bly om hom te sien dat hulle met ‘n wye draai om die beeste aangehardloop kom.  Gelukkig het niemand seergekry nie.

Hoe leer jy nou ‘n jong hond om iets te jaag?  Hulle gaan ry met die twee die eerste aand.  Die twee is nog so onkundig dat hulle net op die bakkie wil bly.  Jy kry hulle vir geld in die wêreld om iets te jaag nie.  Oom Sarel skiet ‘n haas. Hulle ruik versigtig daaraan. Hulle het nog nooit so iets gesien of geruik nie!  Die ding met die lang ore ruik nogal snaaks.  Kan dit dalk gevaarlik wees?

Oom Sarel gryp die haas aan die pote en sleep hom voor hulle rond.  Eers is hulle bra versigtig. Dan begin hulle nuuskierig die beweging volg. Hulle byt halfhartig na die haas.  Na ‘n rukkie se gespook, gee hulle elkeen darm die haas ‘n byt.

Die volgende aand gaan ry hulle weer en neem ‘n ouer hond saam wat al ‘n bietjie gejag het.  Hy jaag en vang die eerste springhaas.  Ciska hou baie van die nuwe idee wat sy sien.  Sy het die hele tyd saam gehardloop. Sy snap so vinnig wat moet gebeur, dat sy die volgende haas self vang.  Zola verstaan nog nie mooi nie. Sy galop net agterna en kyk wat die ander honde maak.   Die volgende aand is sy by en vang sy die eerste springhaas.

Dit vat tyd om jong honde te leer om in die lig af te hardloop in die aand.  Aanvanklik moet iemand saam met hulle gaan en hulle aanspoor om te soek en die diere te jaag. Die persoon spoor hulle aan en jaag self die springhaas.  Hulle sien die haas hardloop en begin hom ook jaag.  As hulle nog jonk is, is hulle baie lomp.  Hulle werk hard om hom in te loop.  Die haas speel gewoonlik dan met hulle. Hoe ouer hulle word, hoe beter word hulle koördinasie.  Hulle versnel vinniger en kan skerper draai.

Die maklikste is om hulle naby die prooi af te laai en dan met die bakkie nader te ry. Sodra jy naby genoeg is dat hulle die springhaas kan sien, storm jy hom met die bakkie en rig al die ligte op die haas.

Hulle leer gou dat as die bakkie se “revs” opgaan en hy storm, is daar aksie.  Later leer jy hulle om in die lig af te hardloop as jy geskiet het.  Eers stap jy saam met hulle. Dan spoor jy hulle aan om alleen te gaan.  Dit vat lank om ‘n jaghond behoorlik op te lei.

Zola en Ciska het albei op ses maande hulle eerste hase gevang. Nogal goed vir sulke jong hondjies. Hulle word by die dag skerper.  Hier is belowende potensiaal.  Op tien maande is hulle gereed vir die volgende toets. Wat sou hulle doen met iets wat kan raas en terugbyt en boonop nog groter as ‘n haas is?

Hulle was al by die tyd geleer om te jaag as jy iets met die bakkie gestorm het.  Oom Sarel hulle besluit dis tyd vir die groot toets “ons kan nie honde aanhou wat nie tande het nie,” sê hulle. Hulle laai die twee op en ry die aand in die Vrystaat kamp. Hulle lig rond.  Daar voor is ‘n springhaas.  Hulle laai die twee af en ry versigtig nader.  Jy moenie reguit na ‘n oog toe ry nie.  Hy moet dink jy gaan by hom verby ry.  Jy benader hom dus van die skuinste af.  Toe hulle naby genoeg is, storm hulle hom.  Die twee is dadelik by en begin hom jaag.  Toe Philip sien hulle gaan hom vang, vat hy die lig weg.  Hulle  ry verder.  Jy kan nie dat die honde elke aand ‘n haas vang nie.  Hulle sal opraak.

Hulle sien weer ‘n oog daar voor.  Hierdie een is beslis nie ‘n haas oog nie.  Dit kan ‘n jakkals of maanhaar wees.  Hulle bekruip die oog die bakkie. Toe hulle naby genoeg is, sit hulle die ligte aan en storm. Chaauuw! roep Philip.  Die honde storm oudergewoonte vorentoe.  Daar is weer iets om te jaag.  Hulle storm nader. Dis ‘n ou maanhaar. Dis die snaakste ding wat die hondjies nog gesien het.  Hy is heelwat groter as ‘n haas.

Versigtig hardloop hulle agter hom aan. Toe hulle te naby na sy sin aan hom kom, spring hy om en storm hulle met ‘n luide gegrom. Hulle spring verward weg en begin blaf.  Die maanhaar spring weer om en hardloop weg met die honde agterna.  Ciska gryp hom en gee hom ‘n byt. Hy grom en storm haar. Sy vlieg weg uit sy pad uit.  In die hardloop kry Zola ook ‘n hap in. Hy los vir Ciska en storm vir Zola.  Sy gee vinnig pad terwyl Ciska weer op haar beurt nader storm. Die twee blaf opgewonde terwyl hulle die ou spook.

Hulle gryp hom ‘n slag, maar hy draai hom tussen hulle uit. Hy kry Ciska beet en gee haar ‘n lekker byt.  Sy tjank dat jy haar wie weet waar kan hoor. Sy sê dis baie seer in hondetaal. Hy los haar en byt na Zola. Diè gee pad en spring om die maanhaar.  Hulle is besig om meer vetroue te kry terwyl Philip hulle aanhits.

Die ou maanhaar raak moeg vir die honde kinders se gespook met hom.  Hy vlieg met mening om, om vir Ciska te gryp.  Toe hy sy nek uitsteek om haar te gryp, vat Zola hom aan die keel.  Hulle pak hom en maak hom klaar.  Hulle het hulle eerste belangrike eksamen geslaag.  Hier was twee lekker jong honde met ‘n blink toekoms voor hulle.

‘n Hond se moed en jaginstink word deurgaans getoets in sy lewe. Wat hy met ‘n vreemde ding maak, sê vir jou hoe hy later ander situasies gaan hanteer.  Dis word as ‘n groot skande beskou as jou hond of honde nie eers ‘n maanhaar kan vang nie.  ‘n Jong hond se moed begewe hom maklik as daar nie veel in hom steek nie. Hy los sommer die maanhaar en hardloop weg. Hy skrik baie groot vir die grom geluide wat die maanhaar maak.  As ‘n bang hond nog ‘n byt kry, is dit klaarpraat.

By die huis word daar eers koffie gemaak en die hele episode bespreek.  Daar word heerlik gelag vir die twee se manewales die aand.  Dit was nou aangenaam!  Die tyd en aandag aan die honde was besig om vrugte af te werp!